NATO paralajmëron Rusinë kundër çdo veprimi të mëtejshëm kundër Ukrainës. Cila është skema e Kremlinit?
“Çdo agresion i ardhshëm rus kundër Ukrainës do të kishte një çmim të lartë dhe do të kishte pasoja të rënda politike dhe ekonomike për Rusinë”, ka paralajmëruar Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Jens Stoltenberg në takimin ieministrave të jashtëm në Riga. Ndërsa pranoi se NATO-s i mungon një mekanizëm për të vendosur sanksione, Stoltenberg-u theksoi se ajo është tryeza më e rëndësishme transatlantike për qeveritë që të koordinojnë politikat që nuk mund t’i zbatojnë në mënyrë të njëanshme, sepse aleatët së bashku përfaqësojnë “50% të PBB-së botërore”.
Por megjithëse Stoltenberg-u pretendoi se Rusia “nënvlerësoi vendosmërinë e aleatëve të NATO-s për të vendosur dhe mbajtur sanksione pas aneksimit të paligjshëm të Krimesë në 2014”, ndoshta aleanca e mbivlerësoi masën në të cilën masat e marra atëherë do të shërbenin si një pengesë për një sulm në të ardhmen. Në fund të fundit, NATO është zhytur edhe një herë në një debat se si t’i përgjigjet shtimit të trupave ruse në kufirin me Ukrainën.
Stoltenberg-u ka theksuar vazhdimisht se Ukraina nuk është anëtare e NATO-s dhe nuk justifikon të njëjtin nivel mbrojtjeje si një aleat. Megjithatë, ai tha se ministrat e jashtëm po diskutonin “sanksione ekonomike, sanksione financiare, reagime politike” kundër Rusisë si dhe nisma të tjera “gatishmërie” për të mbështetur Kievin.
Ministri letonez i Mbrojtjes, Artis Pabriks nuk kishte kohë për të humbur. “Më vjen turp që janë vetëm disa vende që, gjatë pesë viteve të fundit, kanë qenë vërtet të afta dhe të gatshme të mbështesin Ukrainën, përfshirë edhe ushtarakisht,” tha ai në një intervistë ekskluzive për DW, “sepse është një komb që mbron kufijtë, liritë e saj”.
Skema e Kremlinit
Ata që, për shembull, nuk duan t’i shesin pajisje ushtarake Ukrainës, mendojnë se po ruajnë paqen, të cilën Pabriks e kundërshton. “Në fakt, ata po luajnë sipas skemës së Kremlinit,” shtoi ai. “Kjo nuk është një gjë e mirë. Nuk na afron më pranë sigurisë dhe paqes. Ne duhet të mbështesim Ukrainën.”
Por aleatët e NATO-s nuk kanë qenë në gjendje të bien dakord zyrtarisht se çfarë përfaqëson aktiviteti ushtarak rus, e lëre më se si t’i përgjigjen atij. Në skenarin më të keq, Gustav Gressel i Këshillit Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë (ECFR) u kërkoi aleatëve të marrin të njëjtin qëndrim. “Ushtria ruse po përgatit dhe planifikon seriozisht një pushtim të tillë”, tha ai për DW.
A është Evropa fajtore?
Nëse Moska do të shkojë deri në fund është një pyetje tjetër. Gressel beson se presidenti rus Vladimir Putin nuk e preferon rrezikun në atë masë sa mund të frikësohet. Ofrimi Ukrainës pajisje ushtarake vdekjeprurëse në vitet pas aneksimit të Krimesë, tha ai, mund të ketë luajtur një rol të madh në ngritjen e aksioneve. “Kemi humbur shtatë vjet duke debatuar pafund nëse duhet ta bëjmë apo jo,” ankohet Gressel. “Unë me të vërtetë duhet të fajësoj shumë evropianët në veçanti që janë frikacakë kaq të mëdhenj në këtë diskutim. Por tani, sigurisht, situata është ashtu siç është. Dhe çfarë të bëjmë tani?”
Gressel-i thotë se “sanksionet dekorative” nuk janë të mjaftueshme. “Deri tani, Putini ka të ngjarë të ketë ndërtuar në llogaritjet e tij një numër sanksionesh ekonomike që ai i konsideron të mundshme dhe realiste,” tha ai. “Ne duhet të jemi më të guximshëm se kaq [me] sanksione sektoriale gjysmake.” Ai shtoi se “përgjigjja e tij e menjëhershme” do të ishte anulimi i projektit të gazsjellësit Nordstream 2 me Rusinë dhe më pas vendosja e forcave të rëndësishme në vendet e cënueshme ndaj një lufte të mundshme në Ukrainë, si në Poloni, Rumani dhe Sllovaki.
Mobilizimi i madh ushtarak i Putinit
“Kjo është një vendosje parandaluese mbrojtëse,” rekomandon Gressel t’i thuhet Kremlinit, “por nëse përshkallëzoheni në Ukrainë, atëherë do të na duhet të mbrojmë përgjithmonë krahun tonë lindor me forca më të mëdha dhe elementë më goditës, sepse ju keni ndryshuar të gjithë peizazhin e sigurisë dhe arkitekturën në Evropë dhe kjo nuk do të mbetet pa përgjigje”.
Përtej Atlantikut, Ian Brzezinski ka pothuajse të njëjtat këshilla. “Ata që përpiqen t’ia atribuojnë këtë përforcim ushtarak sulmues një strategjie sinjali dhe ndikimi përdorin të njëjtin arsyetim që i bëri ata të habiten nga sulmi i Rusisë në Gjeorgji, më pas në Krime dhe në fund në lindje të Ukrainës,” tha ai. DW. “Ky është një mobilizim i madh dhe i kushtueshëm ushtarak i urdhëruar nga Putini, i cili pretendon se pavarësia e Ukrainës është një fyerje ndaj historisë ruse. Të hedhësh poshtë mundësinë e një sulmi tjetër ndaj Ukrainës, do të thotë të merresh me mendime të papërgjegjshme dëshirore”.
Brzezinski, ish-ndihmës sekretari i mbrojtjes i SHBA-së për Evropën dhe Politikën e NATO-s, tani në Këshillin Atlantik, i referohet babait të tij, ish-këshilltarit të Sigurisë Kombëtare Zbigniew Brzezinski, dhe Presidentit të atëhershëm Jimmy Carter për të nxjerrë mësime.
Ashtu si gjatë krizës polake të vitit 1980 me Rusinë, Brzezinski beson se duhet të artikulohen sanksione tregtare, energjitike dhe financiare – jo vetëm nga Shtetet e Bashkuara, por edhe nga Gjermania dhe Franca në veçanti. Ai ra dakord që forcat duhet të forcohen në kufirin lindor të NATO-s, duke i siguruar Ukrainës më shumë armë dhe stërvitje ushtarake për të mbrojtur veten dhe për të rritur kostot e një sulmi për Rusinë.
Një çështje e vullnetit politik
“Çështja me të cilën përballet aleanca nuk është çështje e kapacitetit ekonomik dhe ushtarak transatlantik,” përfundoi Brzezinski. “Është një çështje e vullnetit politik dhe vendosmërisë së komunitetit transatlantik. Kështu do të vlerësohet takimi i sotëm ministror në Riga nga Putini dhe nga historia.”
Elisabeth Braw, anëtare e lartë e Institutit Amerikan të Ndërmarrjeve, megjithatë, bëri një rekomandim krejtësisht të ndryshëm. Ajo nuk pranon t’i përgjigjet qëndrimit të Moskës me një shfaqje force, edhe nëse aleanca mund të bindë çdo anëtar ngurrues ta bëjë këtë. Sipas saj, “është e qartë se Rusia do ta denonconte menjëherë këtë situatë dhe ndoshta do të gëzonte mbështetje të konsiderueshme nga opinioni publik botëror”.
Braw sugjeron që qeveritë e NATO-s ta “trajtojnë” këtë problem në një mënyrë tjetër – duke u përgatitur të anulojnë menjëherë të gjitha vizat dhe lejet e qëndrimit ruse nëse Putini bën lëvizje të mëtejshme kundër Ukrainës. “Natyrisht që do t’ju duhet ta praktikoni dhe është një ushtrim administrativ,” shpjegon ajo, “por po të shohësh ndikimin që do të kishte, ai do të ishte shkatërrues.” Sipas saj, presioni i ushtruar ndaj Presidentit Putin nga miqtë e tij të pasur që udhëtojnë shumë do të mjaftonte për ta “bërë atë të ndryshojë llogaritjen e shpenzim-përfitimit”, pa rrezik për humbje në terren.
